Дзякую что значит по белорусски
«Дзякуй» — не «спасибо». Ці ўмееце вы вітацца па-беларуску?
А пайшло гэта з далекай мінуўшчыны – «Вялікімі гаспадарамі» называліся літоўскія князі. Пазней з’явіліся ў мове высакародныя «спадар» і «спадарыня». У звароце да чалавека гэтая форма ўжываецца з імем: спадар Віктар, спадарыня Святлана. Калі вы некаму распавядаеце пра чалавека, то форма «спадар» далучаецца да прозвішча: спадар Іваноў, спадарыня Дароніна. Аднак без імя ці прозвішча зварот «спадар» ужываць не пажадана. Выраз: «Гэй, спадару!» нават набывае адценне вульгарнасці.
Слова «Прывітанне», нягледзячы на даволі шырокую распаўсюджанасць, лепей не ўжываць у беларускай мове, бо гэта калька з рускага слова «Привет». Беларуская мова мае свае, нічым не горшыя адпаведнікі: «Здароў!» ці «Здарова!»
Але ж чаму Макс, з якім мы шчыра павіталіся напачатку артыкула, павінен пакрыўдзіцца? Бо мы абразілі яго мужчынскую годнасць! «Здарова!» можна казаць толькі прадстаўніцам жаночага полу, у дачыненні ж да мужчын неабходна ўжываць толькі слова «Здароў!»
Такім чынам, уявіце сабе: раніца, офіс і. «Здароў, Макс!», «Мае вітанні спадарыне Галіне!» ці проста «Дабранак усім!»
Складана? Нічога! Не за дзень Вільня станавілася!
Прабачэнне па-беларуску
Здаецца, на першы погляд тут няма ніякай праблемы. Аднак не ўсё так проста.
Выраз «Прабачайце!» ўжываецца ў мове толькі ў той сітуацыі, калі неабходна звярнуць на сябе ўвагу: «Прабачайце! Падкажыце, калі ласка, як праехаць да вакзала?»
А вось калі вы выпадкова наступілі камусьці на нагу, спазніліся ці зазірнулі не ў тыя дзверы, можаце вымавіць: «Выбачайце, калі ласка!»
«Дзякуй» — не «спасибо»
«Дзякуй» — вось насамрэч некалькаванае рускае слова, этымалагічна зусім аддаленае ад «спасибо». Толькі ніколі не кажыце «вялікае дзякуй!», бо гэта ўсе ж калька з рускага «большое спасибо».
Беларусы ўжываюць як форму «Дзякуй!», так і выразы «Прымі, калі ласка, падзяку за…», «Шчыры дзякуй!», «Дазволь выказаць маю ўдзячнасць!»
Нават калі ў вас з’явілася жаданне выказацца іранічна (па-руску гэта б гучала так: «Благодарю покорно!»), кажыце «Дзякуй табе за ласку!»
Калі ж ваша ўдзячнасць яшчэ і шчырая, то ад усяго сэрца кажыце: «Шчыра ўдзячны/ўдзячная!»
Так, мне здаецца, што вы ўжо здольныя на:
– Дзякуй! Вельмі добра! А як ты дуж-здароў?
Чаго зычаць беларусы
Думаю, неабходна растлумачыць, аб чым жа пойдзе гаворка і што значыць слова «зычыць». Лексічнае значэнне гэтага слова – жадаць, выказваць камусьці пажаданні. Чым жа тут адметныя беларусы?
Перш за ўсе тым, што зычэнні на Беларусі былі штодзенным правілам: калі б у старадаўнія часы хтосьці моўчкі абмінуў чалавека, які працуе, то яго б палічылі асобай нявыхаванай і хамаватай. Чаму? Бо беларусы добразычлівы народ, і ў нас ёсць шэраг прыватных зычэнняў, адрасаваных прадстаўнікам розных відаў дзейнасці.
Дарэчы, выказванне «Рыбно вам!» можна ўжываць не толькі ў прамым сэнсе, а і ў пераносным як беларускі адпаведнік вядомага рускага: «Ни пуха, ни пера!» – «К черту!» Гучаць гэта будзе так: «Рыбно вам!» – «Хоць не рыбна, ды юшна!»
Добразычлівасць беларусаў, шчырае жаданне дагадзіць, пачаставаць часам можа насіць і прымусовы характар. Але, здаецца, кожнаму даспадобы прыйдзецца беларускае: «Не п’еш – хлебам макай!»
Падрыхтавалi Надзея Старавойтава i Вольга ГУБСКАЯ
Шупа: Слово «дзякуй» объединяет белорусов с соседями
Сергей Шупа: Белорусское “дзякуй” и его более полная, глагольная форма “дзякую”, “дзякуем”, инфинитив “дзякаваць” показывает на то, что белорусы принадлежат к культурному сообществу с близкими соседними народами, где именно такая форма распространена. Именно с поляками — “дзенькуе”, чехами — “декуи”. Из беларуского это слово пришло в литовский язык — “декуй” на ряду с “ачу”.
Эти слова происходят, как полагают лингвисты, из германских языков. По-немецки “данке”, глагол — “данкен”, то самое па-по-шведски “да”. Там этот носовой звук как бы исчез. По-английски — “thank you”. Это относит нас к какому-то прогерманскому слову, которое означает эту признательность.
Интересно, что у других соседних народов это чувство высказывается немного иначе. Это по-русски “спасибо”, что относит непосредственно к Богу, как бы “спаси Бог», одна из форм в украинском языке “спасиби”. Это, возможно, идет со времен какого-то религиозно-культурного сообщества, но к беларусам она уже не дошла. Украинцы, ясное дело, имеют “дякую”, а это значит, что мы с ними в одной команде.
Если посмотреть на южных славян, там употребляется слово “хвала”, которое, может быть, относится также к Богу, а может быть и нет, потому что просто неизвестно, кого хвалят: бога или того человека, который что-то хорошее вам сделал и вы его этим словом благодарите.
Кстати, к Богу есть причастность в выказывании этого чувства и у других европейских народов, например у романских. По по-итальянски “грация”, по по-испански “грасьяс”, что как-то относится к Божей милости — “милость Божая вам” или что-то такое. “Мерси” по-французски — “Божая милость”. Они уже потеряли, возможно, такую форму, которую имели германцы, а в этом глаголе уже заложено это чувство, и они должны как-то сослаться на Бога, как бы призывать Бога помочь тому человеку, который вам что-то хорошее сделал.
Еврорадио: То есть можно смело говорить, что слово “дзякуй” объединяет нас с европейской цивилизацией?
Сергей Шупа: Если нам приятно это осознавать, то да. Но скорее, не с европейскими, а с нашими ближайшими соседями. Но дальше на Запад, там уже немного другая картина.
Еврорадио: Если заглядывать далеко-далеко, у индейцев слово «спасибо» вообще отсутствует. В Латинской Америке они позаимствовали это слово из испанского языка.
Сергей Шупа: Возможно, у тех индейцев делать что-то хорошее было настолько естественно, что считалось: за это чувство признательности не нужно что-то высказывать какими-то словами.
дякую
1 дзякуй
2 дзякуй
См. также в других словарях:
Дякую — «Дякую» Сингл Океан Ельзи Выпущен 2004 Формат CD Записан 2004 Жанр поп рок Композитор … Википедия
дякую — нареч, кол во синонимов: 2 • спасибо (32) • украинизм (29) Словарь синонимов ASIS. В.Н. Тришин. 2013 … Словарь синонимов
Океан Эльзы (рок-группа) — Океан Ельзи Океан Ельзи Годы с 1994 Страна … Википедия
Океан Ельзи — В этой статье не хватает ссылок на источники информации. Информация должна быть проверяема, иначе она может быть поставлена под сомнение и удалена. Вы можете … Википедия
Океан Ельзы — Океан Ельзи Океан Ельзи Годы с 1994 Страна … Википедия
Океан Ельзы (рок-группа) — Океан Ельзи Океан Ельзи Годы с 1994 Страна … Википедия
Океан Эльзы — Океан Ельзи Океан Ельзи Годы с 1994 Страна … Википедия
Океан Эльзи — Океан Ельзи Океан Ельзи Годы с 1994 Страна … Википедия
Океан Эльзы (группа) — Океан Ельзи Океан Ельзи Годы с 1994 Страна … Википедия
Холодно (сингл) — «Холодно» Сингл Океан Ельзи Выпущен 2002 Формат Альбом Записан 2002 Жанр Рок Длительность 13 мин 15 сек … Википедия
Belarussisch — Weißrussisch (auch Belarussisch) Gesprochen in Weißrussland, Russland, Ukraine, Polen (in der Umgebung von Białystok), Lettland, Litauen, Kasachstan, USA Sprecher 7,9 Millionen Linguistische … Deutsch Wikipedia
Як правільна дзякаваць па-беларуску? ВІДЭА
Ці ўмеем па-беларуску правільна дзякаваць? Дзякуй — „вялікі” ці „вялікае“? Дзякуем „каму“ ці „каго“? А як адказаць на падзяку? Толькі не „калі ласка“!
Дзякуй — адно з найбольш адметных словаў беларускае мовы. Хоць падобныя словы падзякі маюць і суседзі, але форма дзякуй нас вылучае.
Дзякуй, дзяка
У сучаснай мове слова дзякуй — асноўнае слова падзякі.
Але можна дзякаваць і формамі дзеяслова дзякаваць 🙂 — шчыра дзякую Вам, дзякуем за пачастунак. Слова ў нас жыве прынамсі з XV стагодзьдзя.
Увага! Дзеяслоў дзякаваць патрабуе формы давальнага склону:
вельмі дзякую (каму?) табе, сябрам.
Гэта важнае адрозьненьне ад рас. благодарю (кого?) тебя.
У старой мове было слова дзяка (дзякі ў множным ліку, ужываліся некалі замест дзякуй) — тое самае, што падзяка: „Прымі ж нашу дзяку“, — зьвяртаўся Францішак Багушэвіч да Арэшчыхі — Элізы Ажэшкі.
(Дарэчы, падказка аматарам скарачаць словы ў электронным ліставаньні: ня „дзяк“, бо да яго патрэбны і поп, а дзяка.)
Ці хочаш у ярмо? — Э, не, дзякуй у шапку!
Слова „дзякуй“ чуваць у многіх устойлівых выразах.
Дзякуй Богу! — гэта і калі вельмі добра, і калі нечага многа, і калі адчуваюць радасьць ды палёгку. Ужываюць і „дзякаваць Богу“.
Дзякуй за ласку і нават дзякуй у шапку — зьедліва адкідаюць непрымальную прапанову.
Калі ня п’юць, то й ня дзякуй — сэнс выразу блізкі да расейскага „в чужое просо не суй носа“.
Ні за дзякуй [прапасьці] — марна.
Беларускае „Слова 2017 году“ — „дармаед“
Выразы сытуацыйнага этыкету: Дзякуй гэтаму дому. Дзякуй за абед, што пад’еў дармаед.
Працаваць за дзякуй ‘бясплатна’ — выраз супадае з адпаведным расейскім. А прагматычная беларуская мудрасьць у цэлай чарадзе выразаў:
Дзякуем не адбудзеш (варыянт: Дзякуем не адбыць, трэба заплацiць)
Дзякуй не зьясі
Дзякаю (падзякаю) сыты ня будзеш
За дзякуй футра ня справіш / пірага ня купіш
Дзякуй ня дзякуй, а заплаціць мусіш
Вялікі дзякуй як вялікі трамвай
ЖЫВАЯ МОВА: ДЗЯКУЙ – ВЯЛIКI, ШЧЫРЫ, САРДЭЧНЫ
У гэтым пераліку цікавы першы выраз: слова дзякуй скланяецца як звычайны назоўнік. Юрась Бушлякоў цытуе Яўгена Рапановіча: „А што мне з твайго дзякуя? Якая цана яму, гэтаму дзякую? Зь дзякуем, брат, у краму ня пойдзеш. І на дзякуі не пражывеш…”.
Дзякуй як скланяльны назоўнік жыве ў сучаснай прозе:
У нашым пакоi Вiцю неяк пачаставалi пластачкаю сала са зробленым з газэтнага фатаздымку выразным адбiткам Брэжнева. Нашчадак каралеўскiх кухмiстраў паклаў сала з партрэтам на хлебную лусту i, не сашкрабаючы генсека, з годнасьцю зжаваў, але замест дзякуя паабяцаў, што наступнага разу ўсiх закладзе i нам прышыюць палiтыку.
(Уладзімер Арлоў. Рыба i iншыя)
Danke schön! — Дзякуй! шо?
Словы падзякі з гэтым коранем уласьцівыя большасьці моваў нашага рэгіёну:
у чэскай děkuji і размоўнае díky;
у славацкай ďakujem;
ва ўкраінскай дякую;
вядома ж, у польскай dziękuję i dzięki;
у верхня- і ніжнелужыцкай адпаведна dźakuju so і źěkujom se.
Усюды гэта дзеяслоў першай асобы, наша слова дзякуй у гэтым сэнсе ўнікальнае. Літоўскае dėkui (ужываецца поруч з ačiū) — старадаўняе пазычаньне зь беларускай мовы.
Як бачым, дзякуе вялікі рэгіён славянскіх і балцкіх моваў — ад Одры да Дняпра, ад Балтыкі да ўкраінскіх стэпаў. Але мовазнаўцы амаль упэўненыя, што гэтае слова — германізм. У беларускую яно прыйшло, хутчэй за ўсё, праз польскую, а туды праз чэскую, зазнаўшы па дарозе пакручастыя гукавыя зьмены. Нямецкі корань danc тады азначаў „мысьліць“, але ў сучаснай нямецкай мове danke гэта ‘дзякуй’. І на ідыш дзякуюць a dank — германізмам.
На „дзякуй“ адказ траякі
На слова дзякуй адказваем залежна ад сытуацыі, у якой нам дзякуюць і за што дзякуюць, — прынамсі трыма рознымі спосабамі.
1. Мы адчынілі дзьверы чалавеку, у якога занятыя рукі. Ён кажа:
— Няма за што!
(нават калі адчыніць тыя дзьверы было дужа цяжка).
У расейскай таксама ёсьць „не за что“, але ўжываецца радзей, чым у беларускай мове.
Дарэчы, суворы пурыст і знаўца беларускае мовы Ян Станкевіч павучаў, што беларусу не даволі сказаць няма за што, але трэба яшчэ і выбачыцца, што не ўгадзіў ляпей. То бок:
— Дзякую вам! — Няма за што, выбачайце!
2. Наступная сытуацыя. Накармілі гасьцей, яны кажуць:
— Дзякуй!
Наш адказ:
— На здароўе!
Гэта калі есьці толькі пачалі, то скажам ім Смачна есьці або Смачнога! (і ўжо госьці дзякуюць у адказ).
3. Яшчэ часты выпадак. Падаравалі дзіцяці цацку, яно кажа:
Ёсьць унівэрсальны адказ на падзяку, як нагадвае Анатоль Клышка:
Тайны украинского языка: волшебное слово «дякую»
Слово «спасибi» встречается в произведениях украинских классиков: Ивана Котляревского, Леси Украинки, Марка Вовчка, Павла Тычины, Тараса Шевченко.
А спасибі Богові, що сонечко на весну повернуло,
А то б земля була навік схолонула, заснула.
Павел Тычина, «Дума о трех ветрах».
Но от современного украинца в ответ на добрый поступок или пожелание чаще можно услышать «дякую», что точнее переводится как «благодарю».
«Дякую» пришло в украинский язык, как и множество других заимствований, из польского. А польское слово dziękuję, в свою очередь, произошло от немецкого danke.
Причем корень всех этих слов восходит к общему праиндоевропейскому корню *tong-/*teng со значением «думать», «ощущать». Можно вспомнить и происходящие от этого корня английские слова thank — благодарить и think — думать.
Родственны с «дякую» и слова благодарности в белорусском («дзякуй»), чешском (děkuji) и словацком (ďakujem) языках.
Интересный факт: к общему праиндоевропейскому корню, от которого произошли украинские слова «дякую», «подяка» (благодарность), могут восходить слова, употреблявшиеся и в русском языке.
В толковом словаре В.И. Даля приводится статья, посвященная слову «дякать». Согласно ей, это слово, помимо значения благодарности в южновеликорусских и западнорусских говорах, было в ходу в калужском, тверском, костромском и орловском говорах и употреблялось в других, но близких значениях — «угощать», «беседовать», «намекать», «угождать».